Dit is Barneveld - Kippendorp

Start route: Bij het Gouden ei voor het Gemeentehuis. Raadhuisplein

Barneveld staat in heel Nederland bekend als het centrum van de Nederlandse pluimveesector, maar hoe is dat zo ontstaan en hoe komen we aan de naam ‘Kippendorp’?

Het begon met een zekere heer Bertels die op het landgoed ‘De Biezen’ woonde. Hij ontdekte in 1897 dat een pluimveeboer minimaal vijfduizend kippen nodig had om zijn bedrijf rendabel te maken. Maar Bertels dacht verder. Met tienduizend kippen kon een pluimveehouder nog meer geld verdienen. En zo verder. Dat was het begin van de intensieve pluimveehouderij.

Barnevelder

Rond 1900 was er al een aantal grote hoenderparken rond Barneveld ontstaan. Er kwamen ook nieuwe kippenrassen, zoals de Barnevelder. Deze typisch Gelderse kip werd op een grote landbouwtentoonstelling in Den Haag in 1911 voor het eerst gepresenteerd. De Barnevelder was een populair ras en werd wereldberoemd vanwege de vele eieren die deze kippen leggen.

Olympische Spelen

De echte doorbraak van Barneveld als kippendorp kwam met de Olympische Spelen van 1928 in Amsterdam. Burgemeester Joachim Westrik van Barneveld bedacht een groots opgezette voorlichtingscampagne om zijn gemeente internationaal op de kaart te zetten als kip- en eiercentrum in de Gelderse Vallei. En dat was een groot succes.

We starten onze kleine rondgang op het Raadhuisplein voor het Gemeentehuis bij het ‘Gouden Ei’.
 in 2013 werd voor het gemeentehuis het ‘gouden ei’ van kunstenaar Guido Geelen onthuld. Het was een geschenk van de Koninklijke De Heus Voeders aan de bevolking van Barneveld ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van het bedrijf. Van 1911 tot 2004 was de veevoederfabriek van De Heus gevestigd aan de Langstraat in het dorp. Meer over de geschiedenis van De Heus vindt u op  www.de-heus.nl/over-ons/geschiedenis

Als we met de rug naar het ei staan vervolgen we de route naar links en gaan vervolgens meteen weer links het Dijkje op. Aan het eind van het Dijkje gaan we rechtsaf de Jan van Schaffelaarstraat in. Aan de linkerkant bij Elroba zien we een grote kip, zoals we deze op meerdere plaatsen in Barneveld zien staan.

De kip en het ei fungeren al decennialang als boegbeelden van het dorp Barneveld. Een plaatselijke ondernemer leverde manshoge kippen in allerlei soorten en maten en honderd professionele en amateurkunstenaars uit binnen- en buitenland beschilderden ze. In 2005 werden de kippen tentoongesteld in het dorp en zijn ze verkocht voor het goede doel.
Nog steeds zijn op verschillenden plekken in het dorp kunstkippen te vinden, waar deze kip een voorbeeld van is. En voor Koningsdag hebben basisschoolleerlingen 1250 kleine kunstkipjes beschilderd, die op het Raadhuisplein samen de letter W van Willem-Alexander vormden. Deze kleine kipjes zijn verspreid over de winkels in het centrum en daar nog steeds te bewonderen.

We vervolgen onze route over de Jan van Schaffelaarstraat. Aan het eind, voor restaurant ‘Het Schaap’, zien we aan de linkerkant ons volgende kippenbeeld staan.

Dit gestileerde, in brons gegoten kip is een beeld van kunstenaar Henri Ubink. Het beeld werd in 1970 onthuld en was een geschenk van de toen 50 jaar oude veevoederfabriek Koudijs, welk bedrijf in 1927 vanuit Barnveld naar Rotterdam vertrok. In 1998 is het bedrijf onderdeel geworden van De Heus en dus eigenlijk weer een beetje in Barneveld teruggekomen. De naam Koudijs is binnen de Heus blijven voortbestaan. Meer informatie over Koudijs op:   www.koudijs.com/en/about-koudijs/about-koudijs/history

We steken de straat over en zien rechts voor het spoor twee kippenrennen met een ‘kip artistique’ en echte Barneveldse kippen.

In de kippenrennen lopen, m.u.v. de wintermaanden,  zowel de normale ‘Barnevelders’ als ook de krielvorm daarvan. De kippen worden verzorgd door een vrijwilliger van het Nederlands Pluimveemuseum aan de Hessenweg en fungeren als een visitekaartje van het museum voor toeristen die per trein of bus in Barneveld aankomen. Meer over de geschiedenis van de kip en kippenrassen vindt u op de website van het museum: www.pluimveemuseum.nl

De spoorlijn die hier loopt heet officieel ‘de Valleilijn’,  maar in de volksmond heette het ‘het Kippenlijntje’. Het spoor werd in 1902/’03 aangelegd en liep oorspronkelijk van het station Ede-Wageningen naar Nijkerk.  Het werd ook gebruikt om de kippen en eieren uit deze regio te vervoeren. Vandaar de bijnaam ‘Kippenlijn’.

Loop terug en steek de straat weer over. Vervolg uw route rechtsaf over de stoep richting de parkeerplaats.  

Aan de linkerzijde ziet u aan de gevel van De Hebberd en van Barnies ook weer ‘kippen Artistique’.

Aan het begin van de parkeerplaats ziet u een huisje met op het dak een ei.

Hier blijkt dat de kip en het ei zijn belangrijk in Barneveld. Dit is namelijk een eierautomaat waar u eitjes kunt trekken die ‘vers van de boer’ komen. Initiatiefneemster is de vrouw van de lokale eierboer Van de Vis. Zij vond dat het ei dichter bij de consument gebracht moest worden en zorgde er voor dat in Barneveld, hoe treffend, de allereerste eierautomaat van Nederland geplaatst werd. Uit deze automaat kunt u kakelverse Barneveldse scharreleieren trekken.

Meer weten over deze verse eitjes? Ga naar www.verseeieren.nl